Hel

Jedna z legend mówi, że Pan Bóg mimo stworzenia pięknego świata nie był szczęśliwy. Postanowił ulepić ludzi z gliny i ich ożywić. Jeden z nich był uparty, chciał okrycia i pytał z pretensją a Kaszuba? Pan Bóg zniecierpliwiony podarował szubę i stąd nazwa Kaszuby. Na wizerunek Helu składa się także własny język, który jest językiem należącym do słowiańskiej grupy językowej.

Legenda o "Zatopionym mieście Helu"

Hel stanowił przed laty miasto portowe. Kupcy ze Wschodu i Południa kupowali bursztyn, zaś rybacy łowili węgorze i łososie. Lud helski był pobożny i pracowity. W mieście nie było złodziei ani biednych. Każde drzwi w domu helskim pozostawały otwarte, zaś skarby czy pieniądze nie były ukrywane. Tak panowałoby do dzisiaj gdyby Helanie nie stali się pyszni i równie leniwi. Z powodu dostatku postanowili wynająć najemnych pracowników, a sami odpoczywać. W winiarniach i tawernach urządzano tańce, grano w karty. Helanie stali się chciwi, zazdrośni i rozpustni. Kapitanowie obcych statków omijali miejsce gdzie panowała rozpusta i nad którym wisiało widmo zagłady. W pierwszy dzień Zielonych Świątek nad miastem pojawiły się ciemne chmury i dzień stał się nocą. Zaczęły dzwonić dzwony miejscowych kościołów. Od strony północy słyszano przeraźliwe wycie przypominające śmiech szatanów. Następnie zerwał się gwałtowny wiatr, pojawiły się błyskawice i grzmoty rozdzierające niebo, wysokie fale morskie zalały całe miasto. Potem zatrzęsła się ziemia i miasto zostało przez nią wchłonięte. Teraz w momencie silnych burz wrażliwi rybacy słyszą w szumie morskich fal wydobywający się z dna Bałtyku jęk dzwonów kościelnych zatopionego miasta.

Zdecydowanie do najsłynniejszych oraz największych miejscowości Mierzei Helskiej należy Hel znajdujący się na krańcu Mierzei. W dokumencie z 1198 roku stanowiącym jedno ze źródeł wiedzy o Helu, dotyczącym handlu śledziami pojawia się nazwa Gallen, która jest utożsamiana z Helem. Najprawdopodobniej dawni mieszkańcy Helu trudnili się korsarstwem. Hel ma bardzo bogatą, bo sięgającą aż czasów średniowiecza historię. Miasteczko należy do najstarszych miejscowości Pomorza. Prawa miejskie, które w 1378 roku potwierdzili Krzyżacy miasteczko otrzymało przypuszczalnie w 1266 roku z rąk Świętopełka II. Ówczesny Hel znajdował się około 2 km na zachód od obecnego miasta.

Mieszkańcy trudnili się handlem śledziami w związku, z czym konkurowali z gdańskim mieszczaństwem. Należy dodać, że rybacy zamieszkiwali tereny poza grodem, znajdujące się przy samym cyplu. Z biegiem czasu tamten obszar został nazwany Nowym Helem i konkurował ze „starym grodem”. Problemy związane z handlem śledziami, a także opłaty fiskalne, które nałożył Gdańsk (po 1454 roku Gdańsk uzyskał zwierzchnictwo nad Starym Helem), doprowadziły do upadku Helu. W 1526 roku Hel został przekazany przez króla Zygmunta I Starego radzie miasta Gdańska. To ostatecznie potwierdziło upadek Helu, będącego jeszcze do niedawna ośrodkiem handlowym. Helanie w połowie XVI wieku przeszli na protestantyzm (luteranizm) oraz stopniowo zaczęli ulegać całkowitej germanizacji.

W 1872 roku Hel utracił prawa miejskie (administracja pruska utworzyła gminę wiejską), które zostały przywrócone 30 czerwca 1963 roku. Miasteczku w 1896 roku nadano status kąpieliska bałtyckiego zaś w 1936 Hel staje się wojskowym „Rejonem Umocnionym”. Należy dodać, że Hel stanowił ostatni niepodległy skrawek terytorium Rzeczypospolitej broniony do 2 października 1939 roku. Marynarze i żołnierze pod dowództwem Steyera i Unruga wsławili się niezwykłą obroną miasta.

Po drodze na cypel warto zatrzymać się i obejrzeć trzy zachowane stanowiska baterii nadmorskiej im. Heliodora Laskowskiego, które we wrześniu raziły ogniem wroga.